İŞİTME YETERSİZLİĞİ NEDİR?

İşitme kaybı, doğuştan veya sonradan olan problemler nedeniyle işitme duyarlılığında meydana gelen azalmadır. İşitme engeli ise, işitme duyarlılığındaki azalmanın bireyde ortaya çıkardığı yetersizlikler durumudur.

İşitme yetersizliği olan bireyler, işitme yoksunluğu nedeniyle öğrenmeye en uygun yaşlarda, konuşma ve dili öğrenme fırsatını kaçırmakta, hem anlama hem de konuşma becerilerinde sorunlar yaşamaktadır. Konuşma ve dil sorunlarına bağlı olarak da bilişsel, motor koordinasyon, duygusal-sosyal, eğitim-öğretim, mesleki ve toplumsal alanlarda güçlük çekmektedirler.

İşitme Kaybı ve Yetersizliğinin Nedenleri Nelerdir?

Genellikle doğumsal işitme kayıpları genetik geçişlerden dolayı oluşmaktadır. Bu durum iç kulağın gelişmemesi, salyangoz denilen bölümün az gelişmesi veya hiç gelişmemesi ile santral sinir merkezine bağlı olarak değişebilmektedir.

Bebeklerde yaşanan işitme kayıpları yine dış veya iç kulak ile santral sinir sistemiyle ilgili olabilmektedir. Dış kulak ve orta kulak problemleri tedavi edilebilen işitme kayıpları arasında konumlandırılmaktadır. İç kulak ve santral işitme merkezlerinde oluşan işitme kayıplarında ise genellikle geri dönüşler bulunamamaktadır.

İşitme engelinde kişiden kişiye farklılık gösteren farklı dereceler bulunmaktadır. Bu anlamda baktığımızda her işitme engelli birbirinden farklıdır. Duyma yetisini kaybeden veya kısmen kaybeden kişilerin işitme engelinden dolayı özel eğitim alması gerekmektedir.

İşitme Yetersizliği Olan Bireylerin Dil ve Konuşma Gelişimini Neler Etkiler?

İşitme yetersizliği olan bireyin dil ve konuşma gelişimini etkileyen farklı faktörler bulunmaktadır. Bunlar;

İşitme kaybı ile ilgili etkenler: İşitme kaybının tipi, derecesi, şekli ve nedeni gibi.

İşitme ile ilgili sunulan odyoloji hizmetlerine bağlı etkenler: İşitme kaybının tanılandığı yaş ile işitme cihazının kullanılmaya başlandığı yaş, işitme kaybına uygunluğu ve ayarlanması, tam gün sürekli kullanılması, etkin kullanımı, kullanıldığı eğitim ortamlarında akustik düzenlemenin yapılması ve işitme kaybının belirli aralıklarla odyolojik yönden değerlendirilmesi ve yeni teknolojik cihazların denenmesi gibi.

Sunulan genel eğitim ve özel eğitim hizmetlerine bağlı etkenler: Tanı ve cihazlandırma ile başlayan aile eğitimi ve danışmanlık hizmetleri, erken eğitim ile kritik dönemin değerlendirilmesi, yaşıtları ile birlikte oyun fırsatlarının sağlanması, işitme kaybına ve bireyin özelliklerine uygun düzeyde ve hızda gelişim sağlanıp sağlanmadığına ilişkin eğitsel değerlendirme gibi.

Birey ile ilgili etkenler: Bireyin yaşı, cinsiyeti, kişilik özellikleri, bilişsel düzeyi, öğrenme stili ve ek yetersizliği olup olmaması gibi.

Aile ile ilgili etkenler: Ailenin çocuk yetiştirme tutumları, yetersizliği kabul düzeyi, iletişim tarzı, disiplin tarzı, sosyo-ekonomik düzeyi, eğitim ve kültürel düzeyi, bireyle ilgili eğitim planlanmasına ne düzeyde katılabildiği, evde bireyle ilgili eğitimi ne düzeyde uygulayabildiği, bireye çevreyi ve dünyayı tanımasına yardımcı olabilecek nitelikli yaşantıları ne oranda sağlayabildiği gibi.

Bebeklerde İşitme Kaybının Oluşumu Nasıl Anlaşılır?

Bebeklerde doğar doğmaz yenidoğan ünitesinde yapılması gereken OAE denilen test ile iç kulağın aktivitesinin yapıldığı bir test mevcuttur. Bu testi başarıyla atlatamayan bebekler kontrol altına alınır ve işitme kaybı saptandıysa işitme kaybı tanısı konulur. Yapılan bu test sonrasında bebekte istenilen başarıya ulaşılmasa da bebekte kesin işitme kaybı var demek için yeterli değildir.

Bu test işlemlerinden sonra bebek ABR-Bear ve EAİ ile testleri yapılarak incelemeye alınır. Yapılan testlerde de başarısız sonuca ulaşıldığında bebekte işitme kaybı olduğu tanısı konulur.

Bebeklik Evresinde İşitme Kaybının Oluşum Belirtileri Nelerdir?

İlk belirti olarak bebeğin sese tepki vermemesi veya tutarsız tepkiler vermesi ile süreci takip edebilirsiniz. 0-3 ay içerisinde duyulan ani bir ses ile sıçrama veya yüksek sese tepkiler beklenmektedir. Bu tepkiler yüksek sesin verdiği rahatsızlıktan dolayı sıçrama ve ağlama beklentisidir. 6 ay itibariyle ses kaynağına doğru bebeğin başını o yöne çevirmesi veya bakması beklenir.

1 yaşa kadarda bebeklerin ‘gel, git, otur, kalk’ gibi basit komutları algılanması beklenir. Bu gelişim aşamasında herhangi bir farklılık hissedilirse mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır.

Çocuklar duyduğu sesleri taklit ederek öğrenme sürecine başlar. Bu nedenle duyu hissi oldukça önemlidir. Eğer seslere tepki vermiyor, başını çeviriyor veya farklı tepkiler yaratıyorsa mutlaka işitme ile ilgili bir sorunu olduğuna işarettir.

Çocuklarda İşitme Kaybının Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Bebeklerin aksine çocukluk evresinde olan bireylerde testler farklılık göstermektedir. Davranışsal işitme testleri ile çocuğa hafif sesler dinletilerek tepkileri ölçülür. Bu testler esnasında çocuğa oyunlar oynatılarak çocuğun reaksiyonlarını ölçümleyerek işitme kaybına dair bilgi sahibi olunmaktadır.

Bunun dışında yine OAEs ve timpanometre testleri yapılır.

OAEs (oto akustik emisyon) testinde kulağa hoparlör yoluyla ses gönderilir ve salyangoza yerleştirilen seslerde mikrofon yoluyla kaydedilir.

Kulak zarı ve orta kulağın ne kadar çalıştığını test eden timpanometrede ise kulağa hafif hava verilerek içindeki değişimler gözlenir.

İşitme Kaybının Derecelenmesi Nasıldır?

– 0–25 dB; Normal İşitme Sınırlarında
– 26–40 dB; Hafif İşitme Kaybı
– 41–55 dB; Hafif – Orta İşitme Kaybı
– 56–70 dB; Orta – İleri İşitme Kaybı
– 71–90 dB; İleri İşitme Kaybı
– 91- ve daha üzeri dB; Çok İleri İşitme Kaybı

Çocuklarda Sonradan İşitme Kaybı Oluşur mu?

Doğuştan olacağı gibi sonradan geçirilen hastalıklarla da işitme kaybı oluşabilir.

Özellikle uzun süren orta kulak iltihabı sonrasında bu durum ortaya çıkabilir. Bu durum konuşma seslerini öğrendiği dönemde çocuğun konuşma gelişimini olumsuz yönde etkiler.

İlkokul ve ortaokul çağındaki çocuklar arasında oluşan kalem, silgi, yiyecek vs. gibi ürünlerin kulağa sokulması sonucunda da kulak zarı zarar görebilir ve işitmede azalma yaşanabilir.

Çocuklarda Yaşanan İşitme Kaybının Belirtileri Nelerdir?

Söylenenlere tepki vermemek
İnsan, hayvan veya dış seslerin nereden geldiğini anlamamak
Yaşıtlarından geç veya hiç konuşamamak
Kelimeleri söylerken duraksamalar yapmak
Birden fazla sesi ayırt etmekte güçlük çekiyorsa işitme kaybı sorunu yaşıyor olabilir.

İşitme Kaybı Olan Çocuklarda Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Yeni kelime öğreniminde ağıza odaklanma
Kelimeyi anladıktan sonra resim-nesne ile gösterme
Okuma bilen çocuklarda kelimeyi okutma ve yazdırma
Genelleme yapabilmesi için aynı kelimenin eş anlamlılarını nesne veya resimle gösterme
Sözcüklerin doğru öğretilmesi (Ör: yemek-mama, kedi-miyav) şeklinde öğretimler oldukça yanlış bir yaklaşımdır. Her kelimenin doğru ve gerçek haliyle anlatılmalıdır
Yeni öğretilen kelimeleri cümle içerisinde kullanılması sağlanmalıdır
İşaret diliyle anlatmak istediği kelimeyi ona söylebilirsiniz ancak kelimenin hafızasında kalıcı olması için birkaç kez tekrar ettirmelisiniz
Bir şeyi anlayıp anlamadığını soru halinde sormamalısınız. Çocuğu takip ederek ve sizi anladığına emin olduğunuz sorular yönelterek iyice hafızasında yer tutmasını sağlamalısınız

Unutmayın, çocuklar anlamadıkları halde anladım diyerek sizleri yanıltabilirler.

İşitme Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı ile Ne Hedeflenir?

İşitme kalıntısını en üst düzeyde kullanmaları,
İşitsel algı becerilerini kullanarak yaşıtları düzeyinde dil ve konuşma becerisi geliştirmeleri,
İletişim becerilerini geliştirerek günlük yaşamda kullanmaları,
Okuduğunu anlama ve okuma yazma becerilerini geliştirmeleri,
Temel matematik becerilerini kazanmaları,
Bilişsel becerilerini geliştirmeleri hedeflen